Contactor (khởi động từ) là thiết bị quan trọng trong hệ thống điện, nhưng đôi khi chúng có thể gặp sự cố. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách kiểm tra contactor chi tiết bằng đồng hồ vạn năng, giúp bạn tự xác định vấn đề và xử lý các sự cố thường gặp, từ kiểm tra cuộn dây, tiếp điểm đến tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục.
1. Contactor là gì?
1.1. Định nghĩa
Khởi động từ (Contactor) là một thiết bị điện dùng để đóng ngắt mạch điện, đặc biệt là mạch điện có tải công suất lớn như động cơ, bằng cách điều khiển từ xa thông qua tín hiệu điện. Nó hoạt động tương tự như một rơ le nhưng có khả năng chịu dòng điện lớn hơn và thường được sử dụng trong các ứng dụng công nghiệp và dân dụng.
1.2. Thành phần
Contactor được cấu tạo từ các bộ phận chính sau:
- Cuộn hút (cuộn dây): Là một cuộn dây điện, khi được cấp điện sẽ tạo ra lực từ.
- Lõi thép (mạch từ): Gồm hai phần, phần cố định và phần di động. Phần di động bị hút bởi lực từ khi cuộn dây có điện.
- Hệ thống tiếp điểm:
- Tiếp điểm chính: Dùng để đóng ngắt mạch điện chính (mạch động lực), cấp nguồn cho tải (ví dụ: động cơ).
- Tiếp điểm phụ: Dùng cho mạch điều khiển, có hai loại là thường đóng (NC) và thường mở (NO).
- Hệ thống dập hồ quang: Dùng để dập tắt tia lửa điện (hồ quang) sinh ra khi đóng cắt tiếp điểm, bảo vệ các tiếp điểm khỏi bị hư hại.
1.3. Ký hiệu Contactor thường gặp
Trên contactor thường có các ký hiệu sau:
- R/S/T hoặc L1/L2/L3: Các cực đầu vào của nguồn điện 3 pha.
- U/V/W hoặc T1/T2/T3: Các cực đầu ra, nối với tải (ví dụ: động cơ 3 pha).
- 1/3/5: Các cực đánh số lẻ (thường là các cực đầu vào của tiếp điểm chính).
- 2/4/6: Các cực đánh số chẵn (thường là các cực đầu ra của tiếp điểm chính).
- NO (Normally Open): Ký hiệu tiếp điểm phụ thường mở (bình thường hở mạch, khi contactor hoạt động thì đóng mạch).
- NC (Normally Closed): Ký hiệu tiếp điểm phụ thường đóng (bình thường đóng mạch, khi contactor hoạt động thì mở mạch).
- A1/A2: Các cực của cuộn hút (cuộn dây).
- K/C/Contactor: Các hãng khác nhau có thể có các ký hiệu riêng.
2. Các sự cố thường gặp ở Contactor
Trong quá trình sử dụng, contactor có thể gặp phải một số sự cố sau:
- Cuộn hút bị cháy: Điện áp cấp cho cuộn hút không ổn định (quá cao hoặc quá thấp), cuộn hút bị kẹt, chất lượng cuộn hút kém, môi trường làm việc quá nóng.
- Contactor kêu to: Lõi thép bị bẩn, có dị vật, lắp đặt không chắc chắn, nguồn điện cấp không ổn định.
- Đóng/ngắt liên tục: Nguồn điện cấp không ổn định, nút nhấn bị kẹt, tiếp điểm bị lỗi, mạch điều khiển bị lỗi.
- Contactor không hút: Không có điện cấp cho cuộn hút, cuộn hút bị đứt, nút nhấn bị hỏng, tiếp điểm phụ bị lỗi.
- Tiếp điểm không hoạt động: Tiếp điểm bị mòn, cháy, dính, cong vênh, mất pha.
- Quá nhiệt: Dòng điện qua contactor quá lớn, tiếp điểm tiếp xúc kém, môi trường làm việc quá nóng.
- Các vấn đề cơ học: Lò xo bị yếu/gãy, các bộ phận cơ khí bị kẹt, vỡ.
- Tiếp điểm bị dính: Dòng điện quá tải, đóng cắt quá thường xuyên, chất lượng tiếp điểm kém.
- Tiếp điểm bị mòn/cháy: Do đóng/ngắt dòng điện lớn, do hồ quang điện, do chất lượng tiếp điểm kém.
3. Các dụng cụ cần thiết để kiểm tra contactor
Để kiểm tra contactor, bạn cần chuẩn bị những dụng cụ sau:
- Đồng hồ vạn năng: Đây là dụng cụ quan trọng nhất, dùng để đo điện áp, điện trở, kiểm tra tính liên tục của mạch. Bạn có thể sử dụng đồng hồ vạn năng kỹ thuật số hoặc đồng hồ vạn năng kim.
- Tua vít: Dùng để mở nắp tủ điện, tháo lắp contactor và các bộ phận liên quan.
- Thiết bị bảo hộ cá nhân: Gồm găng tay cách điện và kính bảo hộ, giúp đảm bảo an toàn trong quá trình kiểm tra.
- Bút thử điện: Dùng để kiểm tra nhanh sự có mặt của điện áp, đảm bảo an toàn trước khi thao tác.
4. Các lưu ý an toàn khi kiểm tra nguồn điện
An toàn là yếu tố quan trọng nhất khi làm việc với điện. Hãy tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:
- Luôn ngắt nguồn điện: Tuyệt đối ngắt nguồn điện cấp cho contactor và hệ thống điện liên quan trước khi bắt đầu kiểm tra. Đây là nguyên tắc quan trọng nhất để đảm bảo an toàn cho bạn.
- Sử dụng dụng cụ cách điện: Chỉ sử dụng các dụng cụ kiểm tra, thao tác có lớp cách điện an toàn.
- Kiểm tra lại bằng bút thử điện: Sau khi ngắt nguồn điện, hãy dùng bút thử điện để kiểm tra lại chắc chắn rằng không còn điện áp trong mạch.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Nếu bạn không có kinh nghiệm hoặc không chắc chắn về bất kỳ điều gì, hãy tham khảo ý kiến của thợ điện chuyên nghiệp.
5. Cách kiểm tra contactor bằng đồng hồ vạn năng
Việc kiểm tra contactor bằng đồng hồ vạn năng khá đơn giản, giúp bạn nhanh chóng xác định tình trạng hoạt động của thiết bị. Dưới đây là 7 bước thực hiện:
- Bước 1: Bạn cần ngắt nguồn điện để đảm bảo đã ngắt hoàn toàn nguồn điện cấp cho contactor và hệ thống điện liên quan.
- Bước 2: Tháo contactor ra khỏi hệ thống để kiểm tra một cách an toàn và chính xác.
- Bước 3: Bạn hãy kết nối đồng hồ vạn năng. Bạn cần cắm dây dẫn màu đen vào chân COM và dây dẫn màu đỏ vào chân đo điện trở (Ohm) của đồng hồ.
- Bước 4: Tiếp theo, bạn hãy chỉnh thang đo bằng cách chuyển đồng hồ vạn năng sang chế độ đo điện trở (Ohm) và chọn thang đo phù hợp.
- Bước 5: Bạn cần Kiểm tra cuộn hút bằng cách đặt hai que đo của đồng hồ vào hai đầu nối của cuộn hút (thường được ký hiệu A1 và A2). Quan sát giá trị điện trở hiển thị trên màn hình. Nếu cuộn hút tốt, đồng hồ sẽ hiển thị một giá trị điện trở cụ thể (thường từ vài chục đến vài trăm Ohm). Nếu đồng hồ hiển thị giá trị 0 hoặc vô cùng, cuộn hút có thể đã bị hỏng.
- Bước 6: Hãy kiểm tra tiếp điểm bằng cách chuyển đồng hồ vạn năng sang chế độ đo tính liên tục (Continuity Test) để kiểm tra tiếp điểm chính (mạch động lực), tiếp điểm phụ (mạch điều khiển), tiếp điểm thường mở (NO) và tiếp điểm thường đóng (NC)
- Bước 7: Cuối cùng, bạn cần kiểm tra tiếp điểm thường đóng (NC). Tương tự như tiếp điểm NO, nhưng trạng thái ban đầu là đóng mạch.
6. Cần làm gì khi contactor gặp sự cố?
Khi contactor gặp sự cố, tùy thuộc vào mức độ hư hỏng, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Sửa chữa: Đối với một số lỗi nhỏ như tiếp điểm bị lỏng, bám bụi bẩn, bạn có thể vệ sinh, siết chặt lại các tiếp điểm. Nếu lò xo bị yếu, bạn có thể thử điều chỉnh hoặc thay thế lò xo mới.
- Thay thế cuộn hút: Nếu cuộn hút bị cháy, bạn có thể thay thế cuộn hút mới. Tuy nhiên, cần lưu ý chọn cuộn hút có cùng điện áp và thông số kỹ thuật với cuộn hút cũ.
- Thay thế contactor: Trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi contactor bị hư hỏng nặng (cháy, vỡ, tiếp điểm bị mòn nghiêm trọng…), việc thay thế contactor mới là giải pháp tốt nhất và tiết kiệm chi phí hơn so với sửa chữa. Khi thay thế, hãy chọn contactor mới có cùng thông số kỹ thuật với contactor cũ.
- Gọi thợ điện: Nếu bạn không có kinh nghiệm hoặc không tự tin để tự sửa chữa, hãy liên hệ với thợ điện chuyên nghiệp để được hỗ trợ.
Xem thêm:
Việc kiểm tra contactor bằng đồng hồ vạn năng là một kỹ năng quan trọng giúp bạn phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố, đảm bảo hệ thống điện hoạt động ổn định và an toàn. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về cách kiểm tra contactor. Nếu cần tư vấn chọn mua thiết bị điện Siemens chính hãng, hãy liên hệ đến Thanh Thiên Phú qua hotline 08.12.77.88.99 để được hỗ trợ nhanh nhất nhé!
Trang chủ